Kategori: Makaleler

Gölpazarı İsmi Nereden Gelmiştir? Bir Psikolojik Okuma Denemesi Bir psikolog olarak, şehir isimlerinin yalnızca coğrafi etiketler değil, kolektif bilinçaltının sembolleri olduğunu düşünürüm. Her isim, bir duygunun, bir belleğin, bir arzunun ürünüdür. Bu yüzden “Gölpazarı ismi nereden gelmiştir?” sorusu, yalnızca tarihsel bir merak değil; insan zihninin dünyayı anlamlandırma biçimini çözümlemeye yönelik bir davettir. Bir gölün durgunluğu, bir pazarın hareketliliği… Bu iki kavramın bir araya gelişi, hem bilişsel hem duygusal hem de sosyal düzeyde derin anlamlar taşır. “Gölpazarı” adı, aslında insan doğasının iki temel yönünü temsil eder: dinginlik ve etkileşim. Bu yazıda, bu ikili yapıyı psikolojinin üç temel boyutundan inceleyeceğiz. Bilişsel Psikoloji:…

Hanefi Mezhebinde Kimler Var? İnancın Coğrafyası, Kültürün Ruhu Bazı konular vardır ki, ne kadar bilindik görünse de her toplumda farklı yankılanır. Hanefi mezhebi de bunlardan biri. Bu mezhep sadece bir “inanç sistemi” değil, aynı zamanda bir yaşam tarzı, bir kültürel miras, hatta bazen bir kimlik ifadesidir. Gelin, Hanefiliği hem evrensel hem yerel bir gözle, samimi ama derin bir bakışla birlikte keşfedelim. Hanefilik: Akılcı Yorumun Mezhebi Hanefi mezhebi, İslam dünyasında en yaygın fıkıh ekolüdür. Kurucusu, 8. yüzyılda Kufe’de yaşamış olan İmam-ı Azam Ebu Hanife’dir. Ebu Hanife, dinin sadece nakle değil, aynı zamanda akla da dayanması gerektiğini savunmuştur. Onun yaklaşımı, farklı kültürlerde…

Göbek Taşı Neden Sıcak? Toplumsal Yapının Isısında Bireyin Yeri Toplumun sıcaklığını ölçmek mümkün olsaydı, belki de en iyi göstergelerden biri bir hamamın göbek taşı olurdu. Sıcak, yoğun, sarıcı ama bir o kadar da mesafeli… Bir sosyolog olarak, insanların birbirine temas ettiği, rolleriyle, kimlikleriyle ve sessiz kabulleriyle örülü alanlarda hep bu ısıyı hissederim. Göbek taşı, yalnızca bedeni değil; toplumu, kültürü ve cinsiyet rollerini de ısıtan bir simgedir. Bu yazıda, “Göbek taşı neden sıcak?” sorusunu, fiziksel bir merak olmaktan çıkarıp toplumsal normlar, kültürel pratikler ve cinsiyet ilişkileri bağlamında yeniden düşüneceğiz. Toplumsal Isı: Normların Gölgesinde Isınan Bedenler Göbek taşı, Osmanlı hamam kültürünün merkezinde…

Merhaba meraklı ruhlar… Işığın, gölgenin ve insanın kafasındaki “ne görüyorsun?” sorusunun kesiştiği noktaya dalmak istiyorum bugün. Kameranın atası diyebileceğimiz, ama aslında doğanın kendine özgü kanunlarını gözler önüne seren bir cihaz: camera obscura. Peki kim icat etti? Gelin bilimsel verilerle birlikte bu eski ama büyüleyici cihazın kökenlerine birlikte bakalım. Camera Obscura Nedir, Neden Önemlidir? “Camera obscura”, Latince “karanlık oda” anlamına gelir. Işığın küçük bir delikten geçerek karanlık bir odaya düşmesiyle dışarıdaki sahnenin ters dönüşümlü bir görüntüsünü iç yüzeye yansıtması prensibine dayanır. ([Encyclopedia Britannica][1]) Bu etki, yani bir nesnenin ışığının doğrusal ilerlemesi, antik çağlardan beri fark edilmiş bir olgu. ([encyclopedia.com][2]) Ancak “ilk…

Giray Türk İsmi mi? Antropolojik Bir Yolculuk Antropolojinin büyüsü, insanlık tarihinin farklı coğrafyalarda, farklı topluluklarda ve farklı dönemlerde ürettiği isimler, ritüeller ve semboller üzerine düşünmektir. Bir antropolog olarak merakımı her daim tetikleyen şey, bir ismin ardındaki kimlik, köken ve kültürel çeşitliliktir. “Giray” ismi de bu bağlamda sadece bir kişisel ad değil, aynı zamanda kimliğin, aidiyetin ve tarihsel hafızanın kapılarını aralayan bir anahtardır. Peki, Giray Türk ismi mi? Gelin bu soruyu antropolojik bir perspektifle ele alalım. — İsimlerin Antropolojik Anlamı Her toplumda isimler, yalnızca birer “etiket” değil, aynı zamanda birer sembol olarak topluluk yapısında özel bir işlev görür. İsimler ritüellerle verilir,…

Havai Fişek Neden Renkli Olur? Bilim, Mizah ve Biraz da İlişkiler Teorisi Bir yaz akşamı, gökyüzünde patlayan rengârenk havai fişeklere bakarken hiç düşündünüz mü: “Ya bunlar niye bu kadar renkli?” İşte ben tam da böyle bir anda, elimde mısır patlağıyla göğe bakarken aklıma bu soru düştü. Sonra dedim ki, bunu ciddiyetle ama bolca gülümseterek anlatmanın zamanı geldi. Çünkü havai fişeklerin renkleri sadece kimya ile değil, biraz da insan ilişkileriyle açıklanabilir. Kısa cevap: Havai fişekler, içlerine katılan farklı metal tuzlarının yanmasıyla farklı renkler üretir. Örneğin sodyum sarıyı, bakır maviyi, baryum yeşili, stronsiyum kırmızıyı verir. Ama bu işin romantik tarafını da unutmayalım:…

Germencik Belediye Başkanı Kim Oldu? Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen Üzerine Bir Siyaset Bilimi Analizi Giriş: Güç İlişkileri ve Toplumsal Düzen Üzerine Kafa Yoran Bir Siyaset Bilimcisinin Perspektifi Siyaset, yalnızca bir yönetim biçimi ya da idari yapı değil, aynı zamanda toplumun güç ilişkilerinin, değerlerinin ve ideolojilerinin yansımasıdır. Bu bağlamda, bir yerel yönetim seçiminde kimin kazanacağı, sadece bireysel bir zafer değil, toplumun geniş ölçekteki toplumsal düzeni ve güç dinamikleri hakkında önemli ipuçları sunar. Özellikle, bir yerel yönetim pozisyonu olan Germencik Belediye Başkanlığı gibi pozisyonlarda güç, iktidar ilişkileri ve demokratik katılım arasındaki dengeyi nasıl kurduğumuz, toplumun geleceği açısından belirleyici olabilir. Bu yazıda,…

Hamlamanın Sebebi Nedir? Yorgun Bedenlerin ve Toplumların Aynası Hiç fark ettin mi? Bazen sadece kaslarımız değil, ruhumuz da hamlar. Günler geçer, işler artar, sorumluluklar çoğalır ama içimizde bir “paslanmışlık” hissi büyür. Fiziksel hamlama belki birkaç gün spor yapmayınca olur; peki ya duygusal, toplumsal, hatta vicdani hamlama? İşte bugün biraz o derin yorgunluğu konuşacağız. Çünkü “hamlamanın sebebi” sadece kasla değil, hayatla da ilgilidir. Ve belki de artık hem bedenimizi hem sistemlerimizi esnetme zamanıdır. — Hamlamak Nedir? Sadece Kas Ağrısı mı, Yoksa Ruhun Sessiz Çığlığı mı? “Hamlamak” kelimesi, uzun süre kullanılmayan kasların yeniden çalışmaya başladığında ağrıması anlamına gelir. Ama bu kelimenin ötesinde…

Doğal Sayılar Gerçek Sayı Mıdır? Bir Antropolojik Perspektiften Dünyadaki kültürlerin çeşitliliği, insanların çevrelerine, topluluk yapılarına ve kimliklerine nasıl anlam yüklediklerini gösteren büyüleyici bir harita gibidir. Farklı coğrafyalarda, dillerde ve geleneklerde büyüyen bireyler, zamanla evreni anlamlandırmak için kendi sembollerini ve ritüellerini oluştururlar. Matematiksel kavramlar da, bir toplumun düşünsel ve kültürel yapısını şekillendiren önemli bir araçtır. Peki, doğal sayılar, bu kültürel yapılar içerisinde gerçek sayılar olarak kabul edilebilir mi? Bu yazıda, doğal sayıları antropolojik bir bakış açısıyla ele alacak, onları ritüeller, semboller, topluluk yapıları ve kimlikler üzerinden inceleyeceğiz. Doğal Sayılar ve Kültürel Yapılar Doğal sayılar, genellikle “1, 2, 3, 4,…” gibi ardışık,…

Bağımlı Cümle Nasıl Olur? Geçmişten Bugüne Dilin Evrimi Üzerine Bir Analiz Geçmişi anlamaya çalışırken, bazen dilin nasıl evrildiğini incelemek de oldukça öğretici olabilir. Tarihçi olarak, geçmişin izlerini günümüze taşıdığımızda, dilin toplumların düşünsel ve kültürel dönüşümüne nasıl tanıklık ettiğini görmek insanı gerçekten etkiler. Dil, tarihsel süreçlerin bir yansımasıdır; her kelime, her cümle, bir toplumun düşünme biçimini ve toplumsal yapısını anlamamıza yardımcı olur. Bu yazıda, dilin temellerinden birini oluşturan “bağımlı cümle” yapısının nasıl geliştiğine ve bu yapının tarihsel bağlamda nasıl şekillendiğine bakacağız. Bağımlı cümle, hem dilin içsel yapısını hem de toplumların dil aracılığıyla nasıl düşünmeye başladığını keşfetmemiz için iyi bir örnek sunuyor.…